Έκθεση ζωγραφικής του Δημήτρη Σκουρτέλη
με θέμα:
Οι Ακρίτες
Οι Ακρίτες
(Εικονογράφηση των ακριτικών επών)
Από τις 18 έως τις 24 Ιανουαρίου 2016
Στον Εκθεσιακό χώρο του Δήμου Περιστερίου, στο Νέο Δημαρχείο.
 |
| Ο Δημήτρης Σκουρτέλης δημιουργεί υπό τη απειλή του ξίφους του Διγενή Ακρίτα. |
 |
| Ο Διγενής Ακρίτας από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Ο Διγενής Ακρίτας από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Ο Διγενής Ακρίτας και ένα πρωτοβυζαντινό σκουτάρι από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Η εικονογράφηση του άσματος του Αρμούρη από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Βυζαντινό ιππικό από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 | ||
| Ο Διγενής Ακρίτας | από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Η εικονογράφηση του ακριτικού τραγουδιού "Ακρίτας όταν έλαμνεν" από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 | ||
|
 |
| Η εικονογράφηση του άσματος του Αρμούρη από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Βυζαντινοί Δρόμωνες από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Ο Διγενής κι ο Χάρος από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Η εικονογράφηση του ακριτικού τραγουδιού του "Μικρού Βλαχόπουλου" από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Η εικονογράφηση της ιστορίας της Αμαζόνας Μαξιμώς από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Η εικονογράφηση του άσματος του Αρμούρη από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 | |
|
 | |
|
 |
| Η εικονογράφηση του Ακριτικού τραγουδιού "Η Αρπαγή της γυναικός του Ακρίτα" από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Ο Διγενής Ακρίτας και αντίγραφα βυζαντινών κεραμικών από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
 |
| Η εικονογράφηση του άσματος του Αρμούρη από τον Δημήτρη Σκουρτέλη |
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΕΠΗ
Από βυζαντινά χειρόγραφα και Δημοτικά τραγούδια έφτασε ως εμάς η επική ποίηση του Ελληνικού Μεσαίωνα, που υμνεί τους φύλακες των Ανατολικών Συνόρων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, των Ακριτών. Φυσικά, οι πραγματικοί ακρίτες δεν έμοιαζαν με τους υπεράνθρωπους ήρωες της λαϊκής φαντασίας. Οι επικοί ακρίτες είναι «Αντρειωμένοι», ένας ιδιαίτερος τύπος γιγαντόσωμου ανθρώπου, «Τραντέλλενοι» ( = τριάντα φορές ισχυρότεροι από αρχαίο Έλληνα!) με μεγάλη δύναμη αλλά και πάθη. Τα μυθικά αυτά στοιχεία εντάσσονται στο κλίμα των ταραγμένων συνόρων, συνδέονται με ιστορικά πρόσωπα, (πχ. τη μεγάλη οικογένεια των Δουκάδων) και με πολλά γεγονότα της εποχής. Είναι μια ζωντανή εικόνα του πως μπορεί να γεννήθηκαν και οι αρχαίοι ελληνικοί Μύθοι.
Οι ακρίτες ήρωες γίνονται σύμβολα αγωνιστικότητας, αποφασιστικότητας και αντίστασης στη Μοίρα. Είναι ανεξάρτητοι, μάχονται θηρία, ληστές και επιδρομείς, κλέβουν γυναίκες, πολεμούν μεταξύ τους και προκαλούν ακόμα και τον Αυτοκράτορα. Είναι γλεντζέδες, φαγάδες, τραγουδιστές, εποικιστές και καλλιεργητές. «Ακρίτας κάστρον έχτιζεν κι ακρίτας περιβόλιν». Συχνά, ο πατριωτισμός και η ηθική υποχωρούν μπροστά στην ατομική παλικαριά και ένα ιδιότυπο αίσθημα Τιμής, όπου η δύναμη, η αυτοδικία και η αρπαγή με ανδραγαθία δικαιώνονται. Συχνά περιγράφονται «πρώτον να κρουν τις σφοντυλιές κι ύστερον να ρωτούσι». Ο ακριτικός κύκλος δεν είναι απλός πατριωτικός ή ηθικοπλαστικός Μύθος, αλλά προσεγγίζει πολύπλευρα τους ήρωές του.
Οι ρίζες των μύθων ανάγονται στην ομηρική εποχή. Ο Χάρος των Δημοτικών τραγουδιών θυμίζει τον καταστροφέα άγγελο της Παλαιάς Διαθήκης αλλά μοιάζει κύρια με τον χθόνιο Δαίμονα Ευρύνομο που περιγράφει ο Παυσανίας, που σημειώνει πως αυτή η παράδοση ήταν ανέκαθεν προφορική! Θυμίζει και μια ετρουσκική τοιχογραφία του Δαίμονα «Χαρούμ». Οι ακρίτες πάντα κινδυνεύουν θανάσιμα περνώντας ποταμούς, και ο Αχιλλέας αντίστοιχα το βάζει στα πόδια μόνο μπρος στον ξεχειλισμένο Σκάμανδρο. Η αρπαγή γυναικών, κύριο θέμα της Ιλιάδας, και όλης της Μυθολογίας, είναι επίκεντρο και του έπους του Διγενή. Οι αναλογίες είναι ατελείωτες.
Τα ακριτικά τραγούδια προωθούν την ειρήνη, φυσικά με ένοπλη μορφή, και με την Βυζαντινή της «ερμηνεία». Οι περισσότερες συγκρούσεις με τους Μουσουλμάνους καταλήγουν σε συμβιβασμό και ειρήνευση, συχνά και σε γάμους! Ο Διγενής έχει Άραβα πατέρα. Το μισό σχεδόν Έπος ασχολείται με αυτόν τον «Λέοντα της Συρίας». Όταν ο ακρίτας Γιάννος κείτεται λαβωμένος, «Σαρακηνοί τον (παρα-) στέκουν και Ρωμιοί τον κλαιν». Αυτά θυμίζουν, επίσης, το κλίμα της Ιλιάδας όπου Αχαιοί, Τρώες και «Επίκουροι» παρουσιάζονται συγγενείς και επικαλούνται τους ίδιους θεούς. Έτσι και οι Άραβες στο Έπος εκτός από τις κουμπαριές με τους ακρίτες, επικαλούνται την ιερότητα του «Μανδηλίου του Νεεμάν» που απεικόνιζε τη μορφή του… Χριστού! Πράγματι, έγινε «Ιερός πόλεμος» για την κατοχή αυτού του κειμηλίου με τους Βυζαντινούς,δίνοντάς μας την ιστορική συνέχεια του Μύθου του ιερού «Παλλάδιου» της Τροίας.
Η αξία του Ακριτικού Έπους είναι πως μέσω των Ακριτικών τραγουδιών που διατηρήθηκαν προφορικά μέχρι σήμερα (μια που οι πρώτοι νεοέλληνες λογοτέχνες και φιλόλογοι τα αγνοούσαν) συνδέεται με ζωντανό, προφορικό τρόπο ο αρχαίος, ο μεσαιωνικός και ο σύγχρονος Ελληνισμός. Ακόμη, σηματοδοτεί τη γέννηση της δημοτικής γλώσσας, της νεοελληνικής λογοτεχνίας και των Δημοτικών τραγουδιών. Η ακριτική ποίηση έχει αφομοιωθεί από τους μεγάλους λογοτέχνες μας, που την διασκεύασαν, ή χρησιμοποίησαν στοιχεία της. Η «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη περιέχει διασκευές όλων των ακριτικών τραγουδιών.
Τα ακριτικά Έπη είχαν διεθνή απήχηση στην εποχή τους. Ένα Φλαμανδικό ποίημα αναφέρει τον «Ντιγκένεν» (Διγενή) ενώ στο Τουρκικό Έπος του Σαγίντ Μπατάλ ο Βυζαντινός «Βεζίρης Ακράτης» (Ακρίτας) δεν παρουσιάζεται πουθενά ηττημένος από τον Τούρκο ήρωα. Αυτό, φαίνεται, δεν θα γίνονταν πιστευτό τότε. Επίσης, το έπος του «Ντευγενή» είχε πολλές παραλλαγές στη Ρωσία, που είναι πολύτιμες, γιατί φαίνονται αρχαιότερες από τις Ελληνικές παραλλαγές που έχουν διασωθεί, και συγγενεύουν με τα δημοτικά τραγούδια.
Δυστυχώς, αυτά δεν εκτιμήθηκαν από τους βυζαντινούς λόγιους. Μας δίνουν μαρτυρίες για δημοτικά τραγούδια που όμως δεν καταδέχτηκαν να καταγράψουν. Νομίζω πως ο πρώτος που τα μνημονεύει είναι ο Ιουλιανός ο «Παραβάτης», που αναφέρει σατιρικά τραγούδια που του έβγαλαν οι Αντιοχείς στο έργο του «Μισοπώγων». Ο Ψελλός και η Άννα Κομνηνή περιγράφουν το πλήθος να σκαρώνει τραγουδάκια σε περιπτώσεις πολιτικών αναταράξεων. Ο Πτωχοπρόδρομος έσωσε μια σκιά αυτής της ποίησης, που φτάνει όμως για να γίνει το έμβλημα της νέας Ελλάδας... («Ανάθεμα τα γράμματα Χριστέ κι όπου τα θέλει») συνεχίζοντας το Λουκιανό, τον Αθήναιο, κ. ά.
Ο Κεκαυμένος λέει πως κάθε σημαντικό πρόσωπο «αποκτούσε» και το τραγούδι του. Ο επίσκοπος Αρέθας Καππαδοκίας αναφέρει βάρδους που γύρναγαν ψέλνοντας «πάθη (=περιπέτειες) ανδρών ενδόξων», αλλά όχι μόνο δεν καταγράφει τα τραγούδια, αλλά τους αποκαλεί «αγύρτες» και «κατάρατους Παφλαγόνες». Ό ίδιος επιμελήθηκε την διάσωση του χειρόγραφου του Παυσανία, ξεχνώντας πως εκείνος συνέλλεγε λαϊκούς θρύλους. Αντιλαμβάνονταν την αρχαία παράδοση αποστεωμένη, όχι σαν οδηγό ζωής.
Ο επίσκοπος Ακομινάτος αποκαλεί την Αθήνα του Μεσαίωνα «Σκυθική ερημία» επειδή εκεί δεν καταλάβαιναν πια την Αττική διάλεκτο. Δεν είδε πως διασώζονταν παραδόσεις όπως αυτή του «Κυρίου Ήρωος», και η πόλη ήταν κέντρο διάδοσης της ακριτικής ποίησης, όπως μαρτυρούν οι απεικονίσεις ακριτών που βρέθηκαν κάτω από την Ακρόπολη. Έτσι, χάριν μιας παρεξηγημένης αρχαιολατρίας των βυζαντινών λογίων, χάθηκε το 90/100 της ακριτικής και δημοτικής ποίησης του Βυζαντίου. Τεράστια απώλεια για τον παγκόσμιο πολιτισμό.
Μήπως κάνουμε το ίδιο λάθος και σήμερα;
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΟΥΡΤΕΛΗΣ
ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
 |
| ΟΔημήτρης Σκουρτέλης μίλησε την Παρακευή 22-1 2016 με θέμα: “Η αρχή και η πορεία των ακριτικών επών μέσα στην ιστορία”. Εδώ το βίντεο με αποσπάσματα της ομιλίας: |
 |
| Οι Συγγραφείς Κωνσταντίνα Μόσχου και Λυδία Γαρυφαλλιά Τεπελένη Η κυρία Μόσχου με έφερε πρώτη σε επαφή με τον Δήμο Περιστερίου όταν συμμετείχα στην παρουσίαση του βιβλίου της "Όσο υπάρχει Ανατολή" και η κυρία Τεπελένη υπήρξε η ψυχή της οργάνωσης της έκθεσης. |
 |
ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ Ένας σχεδιαστής με ταλέντο που κάλεσε ο Δημήτρης Σκουρτέλης να σχολιάσει εικαστικά και με χιούμορ το Βυζάντιο. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία. |
 |
| Ο Δημήτρης Σκουρτέλης ως διώκτης των "Εθνικών" από την πένα του Νίκου Μπουκουβάλα |
Ο Βούλγαρος ζωγράφος
Kostadin Koceto Petkov
επισκέφθηκε την έκθεση
και τάχιστα
σχεδίασε το πορτρέτο του
Δημήτρη Σκουρτέλη
 |
| Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΑΠΗΣ
εικαστικός και διδάκτωρ της φιλοσοφίας των επιστημών,
μίλησε, στα πλαίσια της έκθεσης του Δημήτρη Σκουρτέλη
την Τρίτη, 19-ο1-2016 με θέμα:
“Η Διαχρονικότητα και η ανάγκη της τέχνης”
|
 |
 |
| Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΣ
εκπαιδευτής μεσαιωνικής σπαθασκίας,
κλασικής ξιφασκίας και ιστορικός ερευνητής,
μίλησε, στα πλαίσια της έκθεσης του Δημήτρη Σκουρτέλη
τηνΠέμπτη 21-1-2016
με θέμα: “Βυζαντινή οπλομαχία”
Εδώ το βίντεο με αποσπάσματα της ομιλίας του
Γεώργιου Γεώργά
|
   |
  |
 
Την Πέμπτη 21-1-2016 μίλησε
Ευαγγελία Σερέτη,
γιατρός, εικαστικός και ποιήτρια με θέμα:
“Ο Διγενής Σήμερα”.
Εδώ, το βίντεο
 |
 
Το Σαββάτο 23-1-2016 μα μίλησε η
Μίτση Πικραμένου, ιστορικός,
με θέμα: “Οι Ακρίτες του Εικοστού αιώνα”
(Δέλτα, Δραγούμης, Μελάς, Ριανκούρ)
Εδώ, το βίντεο:
|
Εκτός από την έκθεση και τις ομιλίες, οι περισσότεροι παρευρισκόμενοι δεν άντεξαν στον πειρασμό
και άρχισαν να χειρίζονται το σπαθί, και τις ασπίδες.
Άλλωστε, αρκετοί από αυτούς ήταν δόκιμοι ξιφομάχοι
μέλη των "Λεόντων" του Γεώργιου Γεωργά.
και άρχισαν να χειρίζονται το σπαθί, και τις ασπίδες.
Άλλωστε, αρκετοί από αυτούς ήταν δόκιμοι ξιφομάχοι
μέλη των "Λεόντων" του Γεώργιου Γεωργά.
Ακόμα κι η κυρία Πικραμένου δοκίμασε!
Έτσι η έκθεση πλουτίστηκε
Έτσι η έκθεση πλουτίστηκε
από αυθόρμητα δρώμενα
μέσα στο Ακριτικό πνεύμα
Σε αυτά τα δρώμενα σφάχτηκαν εικονικά
άπειροι Σαρακηνοί, αιρετικοί, παγανιστές,
άπιστοι και άπιστες, κλπ
και γενικά συνάνθρωποι, πάντα μέσα στο πνεύμα της ανεκτικότητας και της αδελφοσύνης των λαών....
και γενικά συνάνθρωποι, πάντα μέσα στο πνεύμα της ανεκτικότητας και της αδελφοσύνης των λαών....
 |
Η Μαριάννα Καστανία, ηθοποιός, σκηνοθέτης, δασκάλα και θιασάρχης,
μου παραχώρησε την αίθουσά της στον "Δίαυλο" του Θησείου
τον Νοέμβριο του 2014 για να εκθέσω. (δες εδώ)
Αυτό ξεσήκωσε την μήνι ενός ατόμου που παριστάνει τον φορέα του πολιτισμού
προωθώντας τα συμφέροντα ορισμένων μόνο γκαλερί ορισμένης περιοχής των Αθηνών.
Τι να κάνουμε όμως, δεν εκθέσαμε εκεί... πω πω πω...
Το τι μας έσουρε, δεν λέγεται.
Ελπίζω να πληρώθηκε τουλάχιστον για τον κόπο που μπήκε.
Πάντως, αυτήν τη φορά η κυρία Καστανία ήρθε έτοιμη...
|
 |
| Η ...Μαυρη διαφήμιση. Ο Δημήτρης Σκουρτέλης διαφήμισε με χιουμοριστικές ανακοινώσεις την έκθεσή του Οι ...Δρουγγάριοι, οι Κουράτωρες, ο Τσώρτσιλ, ο Στάλιν, ο Μητσοτάκης και ένα σωρό άλλοι, ήταν εκεί!!! |
 |
| Δημιουργία του Σπυρίδωνα Κονταράκη. |
Και περνάμε σε σκηνές από τις επισκέψεις στην έκθεση του Δημήτρη Σκουρτέλη.
Δυστυχώς δεν μπορέσαμε με αυτές τις φωτό, να διαταράξουμε την οικογενειακή γαλήνη κανενός,
όπως έγινε με τις φωτογραφίες της κυρίας Νότας Χρυσίνα σε ανάλογα εγκαίνια εκθέσεων, κατά τους ισχυρισμούς της, πάντα.
(Δες εδώ)
Ομάδα τεχνοκριτικών που εξαγοράστηκε
με μερικές κοκακόλες.
Πηγές εικόνων:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου