Ο Διονύσιος ο εκ Φουρνά (περίπου 1670-1746) ήταν ιερομόναχος ,
αγιογράφος και συγγραφέας του έργου Ερμηνεία της ζωγραφικής
τέχνης και αι κύριαι πηγαί αυτής, το οποίο ήταν το μοναδικό
σχετικό βιβλίο με την Βυζαντινή αγιογραφία για αιώνες.
Ηταν όμως, για το ίδιο διάστημα, και το μοναδικό ελληνικό
βιβλίο για την τεχνική και τα υλικά της ζωγραφικής.
Στη συνέχεια, δίνουμε ένα δείγμα της γλώσσας και του ύφους του,
ενδεικτικά της εποχής. Δεν πειράζει αν δεν καταλάβετε πολλά...
Ο των ζωγράφων ελάχιστος Διονύσιος ιερομόναχος ο εκ Φουρνά
(μικρά αποσπάσματα)
Περί κατασκευής κοκκίνου αμπολίου
Βάλε βόλον από τον καλόν οπού δεν είναι κόκκινος πολλά,
αμή έχει ανάμεσα άσπρες φλέβες, και δοκίμασέ τον ούτως:
αν είναι οι φλέβες του απαλές και δεν είναι ωσάν πέτρες ή
ωσάν χώμα, είναι καλός. Ει δ' ου, αχαμνός.
Και βάλε απ' αυτόν δράμια δεκαοχτώ και ώχραν
Πολίτικην δράμια δύο και μισό δράμι λαμπέζι, ήγουν κόκκινο
μολύβι, και μισό δράμι αλειμματοκέρι.
Κάψε δε και ένα φύλλον χαρτίου και βάλ' το μέσα, και μισόν
δράμι υδράργυρον.
Το δε το υδράργυρον το λιώνεις τοιουτοτρόπως. Από ολίγον
βάνοντας εις το ένα χέρι σου με πτύσμα μαζί, τρίψον αυτόν
με το δάκτυλον της άλλης σου χειρός και λιώνει.
Και βάνοντας τα όλα ομού εις μάρμαρον τρίψε τα πολλά
δυνατά και ούτως αμπόλαρε ει τι θέλεις να χρυσώσης λεπτά
δυο τρεις φορές και χρύσωνε με το ρακί και θέλεις θαυμάσεις.
Πως να χρυσώνεις εικόνας
Σχεδιάζοντας την εικόνα βελόνισον αυτήν με λεπτήν βελόνην,
έπειτα σφόγγισέ την καλά να έβγη το κάρβουνον και αν
ελερώθη πουθενά, ξύσε την να παστρευθεί.
Είτα αμπόλαρε αυτήν λεπτά δύο τρία χέρια. Στεγνώνοντας
το πρώτον χέρι να βάλης το δεύτερον , και στεγνώνοντας
καλά από το αμπόλι βάλε αυτήν εμπροστά σου υπτίαν και
πάρε μάλαμα και στρώσον επάνω αυτής, κεντώντας κάθε φύλλον
εις τες άκρες με το κόκκαλον οπού σκληβώνει δια να κολλήσει,
να μην το μετατοπίζει ο αέρας ή το ρακί, όταν θέλεις να ποτίσης.
Και ούτω βάνε το ρακί εις ιμπρικάκι γιαλένιο και χύσε το από τας
άκρας της εικόνος.
Και σηκώνοντάς την από την μίαν μερέαν κυβέρνα την να
ποτισθή όλη καλά, και στοχάσου να την ποτίσης γλήγορα
δια να μη μουσκέψη ο γύψος.
Και σηκώνοντάς την ορθήν μπάλωσον και άφες την να στεγνώση.
Έπειτα στίλβωσον αυτήν και δούλευε.
Πως να λαμματίζεις φορέματα
Όταν θέλεις να λαμματίσεις φόρεμα με ει τι βαφήν θέλεις, πρώτα
βάλε ολίγην βαφήν και ψιμμύθι και ποίησον αυτό λευκόν λάμμα,
έως οπού να δέχεται πρώτον λάμμα και ψιμμυθίαν, και πρόπλασε
το φόρεμα οπού θέλεις.
Επειτα ποίησον απ αυτήν την ίδιαν βαφήν βαθύτερην και
άνοιξον αυτό και λέπτωσον αυτό εις τους ίσκιους.
Έπειτα ποίησον λευκότερον από το πρόπλασμα και λαμμάτισον
αυτό και ψιμμύθισε τες δύναμες και εις τους ίσκιους πρόσεχε
μη βάλεις ψιμμυθίας.
Έτζι γίνονται τα φυσικά λάμματα.
Περί κατασκευής βερονικίου του πεζιρίου.
Πάρε από το πεζίρι όπου έχεις βρασμένον εις τον ήλιον δράμια
εκατόν και από την πέγουλαν δράμια εβδομήντα πέντε, και
βάνοντάς τα εις τζουκάλι επίθες αυτό εις την φωτίαν δια να
αναλύσουν καλά και να ενωθούν.
Είτα στραγγίζοντάς τα βερονίκιαζε εις τον ήλιον.
Όμως πρόσεχε να βάνης το πρώτο χέρι πολλά λεπτόν όσο δύνασαι,
δια να μη βροχιάζει.
Και εάν παραπήξη και δεν ιμπορείς να το απλώσης, βάλε και ολίγο
νέφτι να απλώνη.
Ει δε και δεν έχεις, βάλε και άβραστο πεζίρι και γίνεται ούτως.
Και αν έχεις περισσόν μαστίχι και γίνεται τοιουτοτρόπως καλόν.
Ετζι γίνεται το πλέον εκλεκτόν βερονίκι και ποιεί στιλπνότητα
πολλήν, ήγουν γιαλί καλόν.
Επιλογή κ ψηφιοποίηση: Δημήτρης Σκουρτέλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου