Το "χτύπημα της οργής" στην Βυζαντινή αγιογραφία.

Άρθρο του Γεωργίου Γεωργά, δασκάλου της Μεσαιωνικής σπαθασκίας

Αναδημοσιεύεται από εδώ:

SCHOLAE PALATINAE

Το ‘χτύπημα της οργής’ και ο συμβολισμός του στη Βυζαντινή τέχνη ως το ‘Χτύπημα της Θείας Δίκης’ που καταστρέφει τους άπιστους και το κακό.

September 10, 2015 vettius Έρευνα / Research

Αρχάγγελος Μιχαήλ (Semyon Ushakov, 1676)

Του Γεώργιου Ε. Γεωργά

Ευχαριστώ τον Nicholas Petrou που με έμπνευσε μετά από μια συζήτηση να ασχοληθώ με το θέμα αυτό.

Το χτύπημα που έρχεται από την υψηλή θέση φύλαξης και χτυπά το στόχο με καταφορά, το βλέπουμε μέσα σε εικονογραφήσεις και ζωγραφιές στη Βυζαντινή τέχνη (και όχι μόνο), έχει ένα μυστικιστικό συμβολισμό. Συμβολίζει το δίκαιο και γεμάτο οργή χτύπημα, με το οποίο το αποτέλεσμα αυτού είναι η σύνθλιψη του άπιστου εχθρού ή του κακού που έχει τη μορφή του δράκου ή του ίδιου του Σατανά. Στη Βυζαντινή  τέχνη το χτύπημα εκτελείτε από έναν άγιο που είναι εντεταλμένος από το Θεό να εξολοθρεύσει το κακό.

Η καταφορά έρχεται από την υψηλή θέση φύλαξης που στη Γερμανική ορολογία ονομάζεται, από ψηλά από τον ουρανό ή από την ημέρα (στα Γερμανικά Vom Tag). Με την ίδια έννοια το χτύπημα ξεκινά από τον ουρανό. Ο ουρανός ως αλληγορία συμβολίζει τη κατοικία του Θεού και ότι προέρχεται από εκεί είναι δίκαιο και τελειωτικό.

Σε πολλές αγιογραφίες και τοιχογραφίες έχουμε αυτό το χτύπημα όπως βλέπουμε παρακάτω.

Η Αγία Μαρίνα ετοιμάζεται να χτυπήσει τον Σατανά με ένα σφυρί.

Ο Άγιος Νικήτας ετοιμάζεται να χτυπήσει το Σατανά με ένα ραβδί.

Ο Άγιος Θεόδωρος ο οποίος ετοιμάζεται να σκοτώσει τον δράκο. Ο δράκος στο δυτικό συμβολισμό εκπροσωπεί το κακό.

Ο Άγιος Γεώργιος σε σπάνια αγιογραφία ετοιμάζεται να σκοτώσει το δράκο.

Ο Άγιος Γεώργιος σε σπάνια αγιογραφία ετοιμάζεται να σκοτώσει το δράκο.

Ο Άγιος Μερκούριος ετοιμάζεται να φονεύσει τον άπιστο βάρβαρο βασιλέα που απειλεί τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Ο άγιος Αρτέμιος