Ο Άγιος Χριστόφορος. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ο Άγιος Χριστόφορος.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ο Άγιος ήταν βάρβαρος που αιχμαλωτίστηκε από τους Ρωμαίους και στην συνέχεια κατατάχτηκε στις Λεγεώνες, όπου πολέμησε σε πολλές μάχες. Ήταν ψηλός, (Μια πηγή λέει πως το ύψος του ήταν “πέντε κύβιτα” = 2,30 μ.) γεροδεμένος και τρομερός στην όψη, πράγμα που δημιουργούσε φόβο σε όσους τον έβλεπαν και που του χάρισε το παρατσούκλι “Ρέπροβος” (Reprobus, νόθος, απόκληρος, απόβλητος) και αργότερα το “Κυνοκέφαλος” (“σκυλομούρης” που θα λέγαμε σήμερα)
Είναι βέβαιο πως όλα αυτά ήταν εκδηλώσεις διπλού ρατσισμού, λόγω της καταγωγής και του ύψους του Αγίου, και δεν είχαν σχέση με την πραγματική μορφή του.

Ο Ρέπροβος βαφτίστηκε χριστιανός από τον Επίσκοπο Αντιοχείας Βαβύλα, και πήρε το όνομα Χριστόφορος. Θέλοντας να εκπληρώσει το χριστιανικό του καθήκον με πράξεις φιλανθρωπίας, βοηθούσε ανθρώπους να περάσουν από ένα ποτάμι.   Μια μέρα ένα παιδάκι του ζήτησε να το περάσει. Αυτό που φάνηκε αρχικά παιχνίδι για τον βάρβαρο, έγινε ένας πολύ δύσκολος άθλος γιατί το παιδί γίνονταν όλο και πιο βαρύ. Όταν τελικά πέρασαν στην άλλη όχθη το παιδί του αποκάλυψε πως ήταν ο ίδιος ο Χριστός, ενώ το ραβδί του Αγίου βλάστησε.

Ο Χριστόφορος μαρτύρησε μαζί με τον Άγιο Βαβύλα στην Αντιόχεια, στους διωγμούς του Δεκίου, που άρχισαν το 250 μ. Χ.  Είχε μεγάλη επιρροή στο στράτευμα και μετέστρεψε πολλούς στον Χριστιανισμό, αλλά και εμπόδιζε με κάθε τρόπο την βία κατά των ομοπίστων του.

Όλα τα ανθρωποειδή τέρατα
που δήθεν συνάντησε ο Μέγας Αλέξανδρος
στις εκστρατείες του.
Ανάμεσά τους, και ένας κυνοκέφαλος.
(Vincent de Beauvais, Speculum Historiale)

Η μεταβυζαντινή περίοδος ειδικά μετά το 17ο αιώνα, επιφύλασσε στον Άγιο μια δυσάρεστη έκπληξη: 

Αφελείς αγιογράφοι και ιερωμένοι, πήραν στα σοβαρά το παρατσούκλι “κυνοκέφαλος” και άρχισαν να τον παραστάνουν έτσι. Προφανώς υπεύθυνοι ήταν και οι διαδεδομένοι θρύλοι για τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος δήθεν είχε συναντήσει στην Ασία Κυνοκέφαλους και ένα σωρό άλλα ανθρωποειδή τέρατα.

Χαρακτηριστικό είναι πως καμία Βυζαντινή εικόνα δεν τον παριστάνει σαν κυνοκέφαλο. 

Σήμερα θεωρείται προστάτης των οδηγών.

Η θεραπεία του έχοντος χείρα ξηρά

Ο Ιησούς ιώμενος τον έχοντα χείρα ξηρά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Ο Ιησούς ιώμενος τον έχοντα χείρα ξηρά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη
Λεπτομέρεια: Ο όμιλος των Αποστόλων
και ο Κύριος.

Ο Ιησούς ιώμενος τον έχοντα χείρα ξηρά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη
Λεπτομέρεια: Ο όμιλος των Ιουδαίων

Ο Ιησούς ιώμενος τον έχοντα χείρα ξηρά.
Βυζαντινό ψηφιδωτό
από το Μονρεάλε.

Συχνά βλέπουμε αυτήν την παράσταση να διαδραματίζεται στο δρόμο, με τον Ιησού και τους μαθητές να βαδίζουν και να συναντούν τον άνθρωπο με το ξερό χέρι. (Πχ, στον Πανσέληνο και την Μονή της Χώρας)
Αυτός ο εικονογραφικός τύπος είναι λάθος, γιατί τα ευαγγελικά εδάφια που παραθέτουμε στο τέλος δείχνουν πως ο Χριστός ήταν μέσα στην Συναγωγή, και μάλιστα εδίδασκε εκεί. (Προφανώς ερμήνευε τον Νόμο)
Ζήτησε από τον άνθρωπο να σηκωθεί -άρα ήταν όλοι καθιστοί.
Η συζήτηση δε με τους Ιουδαίους, πριν το θαύμα, έχει θεολογική σημασία. Δεν είναι λοιπόν απλά θέμα σωστής ιστορικής αναπαράστασης
Σωστή αναπαράσταση του επεισοδίου από την Βυζαντινή περίοδο έχουμε στο ψηφιδωτό του Μονρεάλε που παραθέτουμε.

Κατά Μάρκον 3 1 Καὶ εἰσῆλθεν πάλιν εἰς τὴν συναγωγήν, καὶ ἦν ἐκεῖ ἄνθρωπος ἐξηραμμένην ἔχων τὴν χεῖρα: 2 καὶ παρετήρουν αὐτὸν εἰ τοῖς σάββασιν θεραπεύσει αὐτόν, ἵνα κατηγορήσωσιν αὐτοῦ. 3 καὶ λέγει τῷ ἀνθρώπῳ τῷ τὴν ξηρὰν χεῖρα ἔχοντι: ἔγειρε εἰς τὸ μέσον. 4 καὶ λέγει αὐτοῖς: ἔξεστιν τοῖς σάββασιν ἀγαθὸν ποιῆσαι ἢ κακοποιῆσαι, ψυχὴν σῶσαι ἢ ἀποκτεῖναι; οἱ δὲ ἐσιώπων. 5καὶ περιβλεψάμενος αὐτοὺς μετ' ὀργῆς, συλλυπούμενος ἐπὶ τῇ πωρώσει τῆς καρδίας αὐτῶν, λέγει τῷ ἀνθρώπῳ: ἔκτεινον τὴν χεῖρα. καὶ ἐξέτεινεν, καὶ ἀπεκατεστάθη ἡ χεὶρ αὐτοῦ.

Κατά Λουκά, 6,6 Ἐγένετο δὲ ἐν ἑτέρῳ σαββάτῳ εἰσελθεῖν αὐτὸν εἰς τὴν συναγωγὴν καὶ διδάσκειν. καὶ ἦν ἄνθρωπος ἐκεῖ καὶ ἡ χεὶρ αὐτοῦ ἡ δεξιὰ ἦν ξηρά: 7 παρετηροῦντο δὲ αὐτὸν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι εἰ ἐν τῷ σαββάτῳ θεραπεύει, ἵνα εὕρωσιν κατηγορεῖν αὐτοῦ. 8 αὐτὸς δὲ ᾔδει τοὺς διαλογισμοὺς αὐτῶν: εἶπεν δὲ τῷ ἀνδρὶ τῷ ξηρὰν ἔχοντι τὴν χεῖρα: ἔγειρε καὶ στῆθι εἰς τὸ μέσον. καὶ ἀναστὰς ἔστη. 9 εἶπεν δὲ ὁ Ἰησοῦς πρὸς αὐτούς: ἐπερωτῶ ὑμᾶς, εἰ ἔξεστιν τῷ σαββάτῳ ἀγαθοποιῆσαι ἢ κακοποιῆσαι, ψυχὴν σῶσαι ἢ ἀπολέσαι. 10 καὶ περιβλεψάμενος πάντας αὐτοὺς εἶπεν αὐτῷ: ἔκτεινον τὴν χεῖρά σου. ὁ δὲ ἐποίησεν, καὶ ἀπεκατεστάθη ἡ χεὶρ αὐτοῦ. 11 αὐτοὶ δὲ ἐπλήσθησαν ἀνοίας, καὶ διελάλουν πρὸς ἀλλήλους τί ἂν ποιήσαιεν τῷ Ἰησοῦ.

Ο Ιησούς Χριστός ως "Καλός Ποιμήν"

Ιησούς Χριστός ο Καλός Ποιμήν
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη
2019

Ιησούς Χριστός ο Καλός Ποιμήν
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη
2018

Ιησούς Χριστός ο Καλός Ποιμήν
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη
2017

Ο εικονογραφικός αυτός τύπος του Κυρίου βασίζεται στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο,
10,11: "ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός. ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων: 12 ὁ μισθωτὸς καὶ οὐκ ὢν ποιμήν, οὗ οὐκ ἔστιν τὰ πρόβατα ἴδια, θεωρεῖ τὸν λύκον ἐρχόμενον καὶ ἀφίησιν τὰ πρόβατα καὶ φεύγει, καὶ ὁ λύκος ἁρπάζει αὐτὰ καὶ σκορπίζει: 13 ὅτι μισθωτός ἐστιν, καὶ οὐ μέλει αὐτῷ περὶ τῶν προβάτων. 14 ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός, καὶ γινώσκω τὰ ἐμὰ, καὶ γινώσκουσί με τὰ ἐμά, 15 καθὼς γινώσκει με ὁ πατὴρ κἀγὼ γινώσκω τὸν πατέρα, καὶ τὴν ψυχήν μου τίθημι ὑπὲρ τῶν προβάτων. 16 καὶ ἄλλα πρόβατα ἔχω, ἃ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης: κἀκεῖνα δεῖ με ἀγαγεῖν, καὶ τῆς φωνῆς μου ἀκούσουσιν, καὶ γενήσονται μία ποίμνη, εἷς ποιμήν."

Καθώς και στο Κατά Λουκάν,
15 3: "εἶπεν δὲ πρὸς αὐτοὺς [ο Χριστός] τὴν παραβολὴν ταύτην λέγων: 4 τίς ἄνθρωπος ἐξ ὑμῶν ἔχων ἑκατὸν πρόβατα καὶ ἀπολέσας ἐξ αὐτῶν ἓν οὐ καταλείπει τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ πορεύεται ἐπὶ τὸ ἀπολωλὸς, ἕως εὕρῃ αὐτό; 5 καὶ εὑρὼν ἐπιτίθησιν ἐπὶ τοὺς ὤμους αὐτοῦ χαίρων, 6 καὶ ἐλθὼν εἰς τὸν οἶκον συγκαλεῖ τοὺς φίλους καὶ τοὺς γείτονας, λέγων αὐτοῖς: συγχάρητέ μοι, ὅτι εὗρον τὸ πρόβατόν μου τὸ ἀπολωλός. 7 λέγω ὑμῖν ὅτι οὕτως χαρὰ ἐν τῷ οὐρανῷ ἔσται ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι ἢ ἐπὶ ἐνενήκοντα ἐννέα δικαίοις οἵτινες οὐ χρείαν ἔχουσιν μετανοίας."

Παναγία η Γαλακτοτροφούσα.

Μήτηρ Θεού η Γαλακτοτροφούσα.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Ο Άγιος Φλωριανός

Ο Άγιος Φλωριανός. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.
Δεύτερη προσπάθεια.
Για περισσότερα, δες εδώ.

Ο Άγιος Φλωριανός και ο Προφήτης Ελισσαίος.

Ο άγιος Φλωριανός. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

 Μια καθυστερημένη αντίδραση στο μένος της φετινής πυρκαγιάς. 

Αυτός ο άγιος είναι παραγνωρισμένος στην Ανατολή αλλά στην Δύση τον θεωρούν προστάτη των Πυροσβεστών. (Εμείς έχουμε τους Τρεις Παίδες εν Καμίνω). Είναι δε, χαρακτηριστικό της νοοτροπίας μας. Τιμώντας τους Τρεις Παίδες, δεν θέλουμε να καούμε. Τιμώντας τον άγιο Φλωριανό, οι Δυτικοί θέλουν να σβήσουν την φωτιά. Ο άγιος ήταν πράγματι, ως Ρωμαίος στρατιώτης, υπεύθυνος τμήματος πυρόσβεσης στο Νόρικουμ. (Αυστρία) Μαρτύρησε επί Διοκλητιανού. Οι βασανιστές του ήθελαν να τον κάψουν, αλλά ο άγιος τους είπε πως, ως πυροσβέστης, δεν θα καεί, αλλά θα ανέβει στον Θεό. Οι προληπτικοί παγανιστές, τότε, τον έδεσαν σε μια μυλόπετρα (που την βλέπουμε στην εικόνα) και τον έπνιξαν στο ποτάμι. Μια που δεν υπάρχουν (όσο γνωρίζω) μεσαιωνικές Βυζαντινές απεικονίσεις του, ακολουθώ τον Δυτικό εικονογραφικό τύπο. 

Ο Προφήτης Ελισσαίος. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Σε αυτήν την εικόνα προσπάθησα να δείξω συνοπτικά όλον τον βίο και την πολιτεία του Προφήτη. Ο Ελισσαίος ήταν μαθητής του Προφήτη Ηλία και από αυτόν παρέλαβε την “μηλωτή” (προβιά) που φοράει. (Βασ. Β. 2, 13 κ.έ.) Ο βίος του Ελισσαίου μοιάζει αρκετά με αυτόν του Ηλία, πράγμα που κατανοούμε όταν μάθουμε πως ο Ελισσαίος ζήτησε από τον Δάσκαλό του:  “γενηθήτω δὴ διπλᾶ ἐν πνεύματί σου ἐπ’ ἐμέ”. (Βασ. Β. 2, 9 κ.έ.) Γι αυτό και η Χάρις του Προφήτη Ηλία: “ἐπαναπέπαυται τὸ πνεῦμα Ηλιου ἐπὶ Ελισαιε” (Βασ. Β. 2, 15  κ.έ.) σημειώνεται με το ηλιακό σύμβολο πάνω στο κεφάλι του. 

Ο Ελισσαίος έκανε πολλά θαύματα από τα οποία συγκέντρωσα εδώ, συνοπτικά, τα εξής: 

Ο καθαρισμός των υδάτων της Ιεριχούς (Βασ. Β, 2,20 κ.έ.) που συμβολίζεται με το ποτάμι στα πόδια του.

Μια σειρά επεμβάσεις και προφητείες του Ελισσαίου σχετικά με πολιορκίες πόλεων ( π.χ., Βασ. Β, 3, 13  - 6, 15 - ) συμβολίζονται με το κάστρο.

Ο πολλαπλασιασμός του λαδιού που συμβολίζεται με το σταμνί που κρατά ο προφήτης (Βασ. Β, 4, 1, κ. έ)

Ο πολλαπλασιασμός των άρτων (Βασ. Β, 4, 42)

Η ανάσταση του παιδιού κάτω αριστερά (Βασ. Β, 4, 20

Η θεραπεία του λεπρού Νεεμάν δεξιά (Βασ. Β, 5, 1 κ. έ.)

Η ανέλκυση του πέλεκυ από τον Ιορδάνη όπου είχε χαθεί και που ο Προφήτης εδώ τον κρατάει στο χέρι (Βασ. Β,  6, 4)

Οι αρκούδες που κατασπάραξαν τα παιδιά (Βασ. Β, 2, 23) 

Η απελευθέρωση αλλόπιστων στρατιωτών αφού τους περιποιήθηκαν, με εντολή του Προφήτη, με αποτέλεσμα να μην επιτεθούν ποτέ ξανά. (Βασ. Β, 6. 21)

(Σημειώνω πως σε πολλές εκδόσεις το Βασιλειών Β καταγράφεται ως Βασιλειών Δ)

Η του Θεού Σοφία. Παραστάσεις και βιβλικά αποσπάσματα

Γιατί η Μεγάλη Εκκλησία της Ορθοδοξίας ονομάστηκε Αγία Σοφία και ήταν αφιερωμένη στην Σοφία του Θεού;

Νομίζω πως αν μελετήσουμε τα παρακάτω βιβλικά αποσπάσματα, τόσο από την Καινή όσο και από την Παλαιά Διαθήκη, καταλαβαίνουμε πως δεν υπήρχε άλλη επιλογή.

Μια έρευνα του Δημήτρη Σκουρτέλη.

Η του Θεού Σοφία
(Παροιμίαι, 9 ,1) 

Η προσωποποίηση της Σοφίας του Θεού. 

Κατά Λουκάν, 11, 49 
"διὰ τοῦτο καὶ ἡ σοφία τοῦ θεοῦ εἶπεν: ἀποστελῶ εἰς αὐτοὺς προφήτας καὶ ἀποστόλους, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενοῦσιν καὶ διώξουσιν 50 ἵνα ἐκζητηθῇ τὸ αἷμα πάντων τῶν προφητῶν τὸ ἐκκεχυμένον ἀπὸ καταβολῆς κόσμου ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης" 

Επιπλέον: Η σύνδεση της Σοφίας με οικοδόμηση ιερού οίκου, θυσιαστηρίου, και γενικά με αρχιτεκτονήματα:

Παροιμίαι, 9 ,1 

"ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον καὶ ὑπήρεισεν στύλους ἑπτά 2 ἔσφαξεν τὰ ἑαυτῆς θύματα ἐκέρασεν εἰς κρατῆρα τὸν ἑαυτῆς οἶνον καὶ ἡτοιμάσατο τὴν ἑαυτῆς τράπεζαν 3 ἀπέστειλεν τοὺς ἑαυτῆς δούλους συγκαλούσα μετὰ ὑψηλοῦ κηρύγματος ἐπὶ κρατῆρα λέγουσα 4 ὅς ἐστιν ἄφρων ἐκκλινάτω πρός με καὶ τοῖς ἐνδεέσι φρενῶν εἶπεν 5 ἔλθατε φάγετε τῶν ἐμῶν ἄρτων καὶ πίετε οἶνον ὃν ἐκέρασα ὑμῖν 6 ἀπολείπετε ἀφροσύνην καὶ ζήσεσθε καὶ ζητήσατε φρόνησιν ἵνα βιώσητε καὶ κατορθώσατε ἐν γνώσει σύνεσιν"

Η κατασκευή της Σκηνής του Μαρτυρίου και της Κιβωτού της Διαθήκης:

Έξοδος, 35, 30 
"καὶ εἶπεν Μωυσῆς τοῖς υἱοῖς Ισραηλ ἰδοὺ ἀνακέκληκεν ὁ θεὸς ἐξ ὀνόματος τὸν Βεσελεηλ τὸν τοῦ Ουριου τὸν Ωρ ἐκ φυλῆς Ιουδα 31 καὶ ἐνέπλησεν αὐτὸν πνεῦμα θεῖον σοφίας καὶ συνέσεως καὶ ἐπιστήμης πάντων 32 ἀρχιτεκτονεῖν κατὰ πάντα τὰ ἔργα τῆς ἀρχιτεκτονίας ποιεῖν τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὸν χαλκὸν 33 καὶ λιθουργῆσαι τὸν λίθον καὶ κατεργάζεσθαι τὰ ξύλα καὶ ποιεῖν ἐν παντὶ ἔργῳ σοφίας"

Η του Θεού Σοφία
ως τύπος του Κυρίου.
(διακρίνουμε τον Σταυρό στο φωτοστέφανο)
Δια χειρός Αστραπά.

Παροιμίαι 24,3 
"μετὰ σοφίας οἰκοδομεῖται οἶκος καὶ μετὰ συνέσεως ἀνορθοῦται"

Παροιμίαι, 8, 1 
"σὺ τὴν σοφίαν κηρύξεις ἵνα φρόνησίς σοι ὑπακούσῃ 2 ἐπὶ γὰρ τῶν ὑψηλῶν ἄκρων ἐστίν ἀνὰ μέσον δὲ τῶν τρίβων ἕστηκεν 3 παρὰ γὰρ πύλαις δυναστῶν παρεδρεύει ἐν δὲ εἰσόδοις ὑμνεῖται"

Σοφία Σολομώντος 14, 1 
"πλοῦν τις πάλιν στελλόμενος καὶ ἄγρια μέλλων διοδεύειν κύματα τοῦ φέροντος αὐτὸν πλοίου σαθρότερον ξύλον ἐπιβοᾶται 2 ἐκεῖνο μὲν γὰρ ὄρεξις πορισμῶν ἐπενόησεν τεχνῖτις δὲ σοφία κατεσκεύασεν"

Παροιμίαι 8, 12 

"ἐγὼ ἡ σοφία κατεσκήνωσα βουλήν καὶ γνῶσιν καὶ ἔννοιαν ἐγὼ ἐπεκαλεσάμην"

Σοφία Σολομώντος 9,  8 

"εἶπας οἰκοδομῆσαι ναὸν ἐν ὄρει ἁγίῳ σου καὶ ἐν πόλει κατασκηνώσεώς σου θυσιαστήριον μίμημα σκηνῆς ἁγίας ἣν προητοίμασας ἀρχῆς 9 καὶ μετὰ σοῦ ἡ σοφία ἡ εἰδυῖα τὰ ἔργα σου καὶ παροῦσα ὅτε ἐποίεις τὸν κόσμον καὶ ἐπισταμένη τί ἀρεστὸν ἐν ὀφθαλμοῖς σου καὶ τί εὐθὲς ἐν ἐντολαῖς σου"

Προς Εφεσίους, 3, 9 
"καὶ φωτίσαι [πάντας] τίς ἡ οἰκονομία τοῦ μυστηρίου τοῦ ἀποκεκρυμμένου ἀπὸ τῶν αἰώνων ἐν τῷ θεῷ τῷ τὰ πάντα κτίσαντι, 10 ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἐξουσίαις ἐν τοῖς ἐπουρανίοις διὰ τῆς ἐκκλησίας ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ θεοῦ, 11 κατὰ πρόθεσιν τῶν αἰώνων ἣν ἐποίησεν ἐν τῷ Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ κυρίῳ ἡμῶν"

Πρώτη προς Κορινθίους, 3, 10 
"Κατὰ τὴν χάριν τοῦ θεοῦ τὴν δοθεῖσάν μοι ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θεμέλιον ἔθηκα, ἄλλος δὲ ἐποικοδομεῖ. ἕκαστος δὲ βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ: 11 θεμέλιον γὰρ ἄλλον οὐδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός."

Σοφία Σειράχ, 24, 1 

"ἡ σοφία αἰνέσει ψυχὴν αὐτῆς καὶ ἐν μέσῳ λαοῦ αὐτῆς καυχήσεται 2 ἐν ἐκκλησίᾳ ὑψίστου στόμα αὐτῆς ἀνοίξει καὶ ἔναντι δυνάμεως αὐτοῦ καυχήσεται"

-------------------
Όποιος θέλει να διαβάσει τα παραπάνω εδάφια στα Νέα Ελληνικά, θα βρει εδώ
Καινή Διαθήκη
και εδώ
Παλαιά Διαθήκη.