Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. (Το θαύμα στις Χώναις)

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. (Το θαύμα στις Χώναις) Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Ο Χριστός όπως εμφανίστηκε στον Πέτρο Αλεξανδρείας

Ο Χριστός όπως εμφανίστηκε στον άγιο Πέτρο Αλεξανδρείας.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Πολλές είναι οι εμφανίσεις του Κυρίου με άλλη μορφή και πολλές οι αγιογραφικές αναπαραστάσεις τους.

Σε μια από αυτές, ο Χριστός εμφανίστηκε στον Ιερομάρτυρα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρο τον Α, σαν ένα παιδί με σκισμένο χιτώνα. Όταν ο Άγιος ρώτησε ποιος Του έσκισε τον χιτώνα, ο Κύριος υπέδειξε  τον αιρετικό Άρειο.

Ένα μάθημα για τα σχίσματα και τις αιρέσεις που δεν φαίνεται να πήραμε ποτέ.

Η θεραπεία του παραλυτικού στην Βηθζαθά

Η θεραπεία του παραλυτικού στην Βηθζαθά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη

Δύο θαύματα του Κυρίου με παραλυτικούς αναφέρονται στα Ευαγγέλια. Το ένα έγινε στην Ιερουσαλήμ, στην κολυμβήθρα της Βηθζαθά, (Ιω., 5,1) και το άλλο στην Καπερναούμ. (Μάρκ. 2,1, Ματθ. 9,1 Λουκ, 5,17  ) Εμείς εικονογραφούμε το πρώτο, αλλά θα αναφέρουμε και το δεύτερο. 

Η θεραπεία του παραλυτικού στην Βηθζαθά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη. Λεπτομέρεια

Στην Ιερουσαλήμ υπήρχε ένα κτίριο με πέντε στοές (είναι ένα τυπικό ρωμαϊκό σχέδιο στέγασης μεγάλων χώρων με αλλεπάλληλες εφαπτόμενες στοές στεγασμένες με καμάρες και στηριγμένες εσωτερικά με κολώνες ώστε να δημιουργείται ενιαίος χώρος) όπου υπήρχε μια θαυματουργή κολυμβήθρα. Εκεί, ένας Άγγελος ανατάραζε το νερό και όποιος έμπαινε στην κολυμβήθρα πρώτος γιατρεύονταν από όποια αρρώστια τον βασάνιζε. 

Προφανώς ήταν τόσοι οι άρρωστοι που περίμεναν την σειρά τους που είχε προκύψει η ανάγκη να ανεγερθεί ένα κτίριο για να τους στεγάσει, και που εντυπωσίασε τον Ευαγγελιστή.

Ο παραλυτικός περίμενε χρόνια στο φορείο του αλλά κανένας δεν βρίσκονταν να τον ρίξει στο νερό. Ο Χριστός τον θεράπευσε και του είπε να σηκώσει το κρεβάτι του (Κάτι σαν φορείο υποθέτουμε) και να φύγει περπατώντας, και να μην αμαρτάνει.

Το μόνο που βρήκαν να πουν οι Εβραίοι ήταν πως ο πρώην παραλυτικός παρέβη τον Νόμο, διότι κουβάλησε το κρεβάτι του ημέρα Σάββατο...

Η θεραπεία του παραλυτικού στην Βηθζαθά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη. Λεπτομέρεια

Στην Καπερναούμ, ο Ιησούς δίδασκε σε ένα σπίτι, και είχε δημιουργηθεί το αδιαχώρητο. Ο παραλυτικός που ήθελε να Τον δει, αυτήν την φορά είχε βοήθεια από τέσσερα άτομα. Αυτοί ξήλωσαν την στέγη και τον κατέβασαν με σκοινιά στον Ιησού γιατί δεν υπήρχε άλλος τρόπος να Τον πλησιάσει. Ο Ιησούς βλέποντας την πίστη του ανθρώπου, του συγχώρησε τις αμαρτίες. Αυτό προξένησε την αγανάκτηση των Ιουδαίων, που είπαν πως μόνο ο Θεός μπορεί να συγχωρεί τις αμαρτίες. Τότε, ο Κύριος έδειξε την θεϊκή του φύση, θεραπεύοντας τον παραλυτικό και διατάζοντάς τον, πάλι, να σηκώσει το κρεβάτι του και να φύγει.

Η θεραπεία του παραλυτικού στην Βηθζαθά.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη. Λεπτομέρεια

Τα Ευαγγελικά κείμενα:

Κατά Ιωάννην, 5, 1 Μετὰ ταῦτα ἦν ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων, καὶ ἀνέβη Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυμα. 2 ἔστιν δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρα, ἡ ἐπιλεγομένη Ἑβραϊστὶ Βηθζαθά, πέντε στοὰς ἔχουσα. 3 ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν. 4 5 ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ: 6 τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ: θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; 7 ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ ἀσθενῶν: κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν: ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγὼ ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει. 8 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς: ἔγειρε ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. 9 καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρεν τὸν κράβαττον αὐτοῦ καὶ περιεπάτει: ἦν δὲ σάββατον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ. 10 ἔλεγον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ: σάββατόν ἐστιν, καὶ οὐκ ἔξεστίν σοι ἆραι τὸν κράβαττόν. σου 11 ὁ δὲ ἀπεκρίθη αὐτοῖς: ὁ ποιήσας με ὑγιῆ, ἐκεῖνός μοι εἶπεν: ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. 12 ἠρώτησαν αὐτόν: τίς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ὁ εἰπών σοι: ἆρον καὶ περιπάτει; 13 ὁ δὲ ἰαθεὶς οὐκ ᾔδει τίς ἐστιν: ὁ γὰρ Ἰησοῦς ἐξένευσεν ὄχλου ὄντος ἐν τῷ τόπῳ. 14 μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ: ἴδε ὑγιὴς γέγονας: μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται. 15 ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀνήγγειλεν τοῖς Ἰουδαίοις ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ.

Κατά Μάρκον 2, 1 Καὶ εἰσελθὼν πάλιν εἰς Καφαρναοὺμ δι' ἡμερῶν ἠκούσθη ὅτι ἐν οἴκῳ ἐστίν. 2 καὶ συνήχθησαν πολλοὶ, ὥστε μηκέτι χωρεῖν μηδὲ τὰ πρὸς τὴν θύραν, καὶ ἐλάλει αὐτοῖς τὸν λόγον. 3 καὶ ἔρχονται φέροντες πρὸς αὐτὸν παραλυτικὸν αἰρόμενον ὑπὸ τεσσάρων. 4 καὶ μὴ δυνάμενοι προσενέγκαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον ἀπεστέγασαν τὴν στέγην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύξαντες χαλῶσι τὸν κράβαττον ὅπου ὁ παραλυτικὸς κατέκειτο. 5 καὶ ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ: τέκνον, ἀφίενταί σου αἱ ἁμαρτίαι. 6 ἦσαν δέ τινες τῶν γραμματέων ἐκεῖ καθήμενοι καὶ διαλογιζόμενοι ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν: 7 τί οὗτος οὕτως λαλεῖ; βλασφημεῖ: τίς δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας εἰ μὴ εἷς ὁ θεός; 8 καὶ εὐθὺς ἐπιγνοὺς ὁ Ἰησοῦς τῷ πνεύματι αὐτοῦ ὅτι οὕτως διαλογίζονται ἐν ἑαυτοῖς λέγει αὐτοῖς: τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν; 9 τί ἐστιν εὐκοπώτερον, εἰπεῖν τῷ παραλυτικῷ: ἀφίενταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν: ἔγειρε καὶ ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει 10 ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἀφιέναι ἁμαρτίας ἐπὶ τῆς γῆς λέγει τῷ παραλυτικῷ: 11 σοὶ λέγω, ἔγειρε ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου. 12 καὶ ἠγέρθη καὶ εὐθὺς ἄρας τὸν κράβαττον ἐξῆλθεν ἔμπροσθεν πάντων, ὥστε ἐξίστασθαι πάντας καὶ δοξάζειν τὸν θεὸν λέγοντας ὅτι οὕτως οὐδέποτε εἴδομεν.

Κατά Ματθαίον 9, 1 Καὶ ἐμβὰς εἰς πλοῖον διεπέρασεν, καὶ ἦλθεν εἰς τὴν ἰδίαν πόλιν. 2 καὶ ἰδοὺ προσέφερον αὐτῷ παραλυτικὸν ἐπὶ κλίνης βεβλημένον. καὶ ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν εἶπεν τῷ παραλυτικῷ: θάρσει, τέκνον: ἀφίενταί σου αἱ ἁμαρτίαι. 3 καὶ ἰδού τινες τῶν γραμματέων εἶπαν ἐν ἑαυτοῖς: οὗτος βλασφημεῖ. 4 καὶ ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς τὰς ἐνθυμήσεις αὐτῶν εἶπεν, ἱνατί ἐνθυμεῖσθε πονηρὰ ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν; 5 τί γάρ ἐστιν εὐκοπώτερον, εἰπεῖν, ἀφίενταί σου αἱ ἁμαρτίαι, ἢ εἰπεῖν, ἔγειρε καὶ περιπάτει; 6 ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας, τότε λέγει τῷ παραλυτικῷ, ἐγερθεὶς ἆρόν σου τὴν κλίνην καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου. 7 καὶ ἐγερθεὶς ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ. 8 ἰδόντες δὲ οἱ ὄχλοι ἐφοβήθησαν καὶ ἐδόξασαν τὸν θεὸν τὸν δόντα ἐξουσίαν τοιαύτην τοῖς ἀνθρώποις.

Κατά Λουκάν 5, 17 Καὶ ἐγένετο ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν καὶ αὐτὸς ἦν διδάσκων, καὶ ἦσαν καθήμενοι Φαρισαῖοι καὶ νομοδιδάσκαλοι, οἳ ἦσαν ἐληλυθότες ἐκ πάσης κώμης τῆς Γαλιλαίας καὶ Ἰουδαίας καὶ Ἰερουσαλήμ καὶ δύναμις κυρίου ἦν εἰς τὸ ἰᾶσθαι αὐτόν. 18 καὶ ἰδοὺ ἄνδρες φέροντες ἐπὶ κλίνης ἄνθρωπον ὃς ἦν παραλελυμένος, καὶ ἐζήτουν αὐτὸν εἰσενεγκεῖν καὶ θεῖναι αὐτὸν ἐνώπιον αὐτοῦ. 19 καὶ μὴ εὑρόντες ποίας εἰσενέγκωσιν αὐτὸν διὰ τὸν ὄχλον, ἀναβάντες ἐπὶ τὸ δῶμα διὰ τῶν κεράμων καθῆκαν αὐτὸν σὺν τῷ κλινιδίῳ εἰς τὸ μέσον ἔμπροσθεν τοῦ Ἰησοῦ. 20 καὶ ἰδὼν τὴν πίστιν αὐτῶν εἶπεν: ἄνθρωπε, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου. 21 καὶ ἤρξαντο διαλογίζεσθαι οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι λέγοντες: τίς ἐστιν οὗτος ὃς λαλεῖ βλασφημίας; τίς δύναται ἁμαρτίας ἀφεῖναι εἰ μὴ μόνος ὁ θεός; 22 ἐπιγνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς τοὺς διαλογισμοὺς αὐτῶν ἀποκριθεὶς εἶπεν πρὸς αὐτούς: τί διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν; 23 τί ἐστιν εὐκοπώτερον, εἰπεῖν: ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου, ἢ εἰπεῖν: ἔγειρε καὶ περιπάτει; 24 ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐξουσίαν ἔχει ἐπὶ τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας, εἶπεν τῷ παραλελυμένῳ: σοὶ λέγω, ἔγειρε καὶ ἄρας τὸ κλινίδιόν σου πορεύου εἰς τὸν οἶκόν σου. 25 καὶ παραχρῆμα ἀναστὰς ἐνώπιον αὐτῶν, ἄρας ἐφ' ὃ κατέκειτο, ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ δοξάζων τὸν θεόν. 26 καὶ ἔκστασις ἔλαβεν ἅπαντας, καὶ ἐδόξαζον τὸν θεόν, καὶ ἐπλήσθησαν φόβου λέγοντες ὅτι εἴδομεν παράδοξα σήμερον.

Η Ζωοδόχος Πηγή. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ζωοδόχος Πηγή. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Γύρω στα 450   μΧ, ένας βυζαντινός  στρατιώτης, Λέοντας στο  όνομα, περιδιάβαζε τις εξοχές της Κωνσταντινούπολης όταν είδε  έναν τυφλό άνθρωπο να του ζητάει λίγο νερό . Ο Λέοντας έψαξε  για να βρει νερό αλλά μάταια. Τότε, άκουσε μια γυναικεία φωνή  να του λέει: “Ου χρεών σε, Λέων, αγωνιάν, το γαρ ύδωρ εγγύς”. Και  πάλι ακούει τη φωνή να τον προστάζει: “Λέων βασιλιά, πάρε  απ΄ το νερό αυτό και δώσε να πιει να ξεδιψάσει ο τυφλός άνθρωπος και κάτι  ακόμα, άλειψε μ΄ αυτό τα μάτια του και αμέσως θα καταλάβεις ποια είμαι εγώ που  σου μιλώ”.

Έτσι  έκανε ο  Λέοντας και  παρευθύς ο τυφλός  ανέβλεψε. Αλλά ταυτόχρονα κατάλαβε  πως εκείνη η φωνή που του μιλούσε  ήταν της Παναγίας.

Θαύμα  ήταν και  η επαλήθευση  της προσφώνησης από  την Παναγία του Λέοντα ως  βασιλιά. Διότι πράγματι ο Λέων,   το 486 μ.Χ, ανέβηκε στον θρόνο της  Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως Λέων ο Α΄ ο  Θράξ, ο επονομαζόμενος και Μακέλλης. (457-474)

Ο  Λέων,  ως αυτοκράτορας  πλέον, θα αναγείρει  πάνω στην θαυματουργή πηγή,  Ναό αφιερωμένο στην Παναγία  της Ζωοδόχου Πηγής.

Εκεί θεραπεύθηκαν και ο  αυτοκράτορας Ιουστινιανός  ο Α΄, ο Λέοντας ο ΣΤ΄ ο  Σοφός, η γυναίκα του, Αγία  βασίλισσα Θεοφανώ, ο Ρωμανός Α΄ ο  Λεκαπηνός και η γυναίκα του, ο Πατριάρχης  Στέφανος (886-912), ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης (964-966),  αλλά και πλήθος ακόμη, άρχοντες και απλοί άνθρωποι εκεί γιατρεύτηκαν. Μέχρι  και νεκρό ανέστησε το αγιασμένο νερό της Ζωοδόχου Πηγής.

Πολλές αγιογραφίες παριστάνουν τα θαύματα του αγιάσματος αυτού στην Κωνσταντινούπολη.

Μερικά έργα όμως, προχωρούν το θέμα βλέποντάς το συμβολικά:

Η πηγή, σε αυτά,  βγαίνει μέσα από την Παναγία και δεν είναι άλλη παρά ο ίδιος ο Χριστός. (Όπως η παρούσα παράσταση, που βασίζεται σε πρότυπο από την Σερβία)

Μάλιστα, στην παράσταση της Ζωοδόχου Πηγής από τον Μυστρά, που παραθέτουμε παρακάτω, πλάι στην “πηγή - Παναγία” βρίσκονται, όχι οι άρρωστοι που θεράπευσε, αλλά οι γονείς της, ο Ιωακείμ και η Άννα, συμβολίζοντας ως πηγή θαυματουργού νερού την γενεαλογία της Θεοτόκου από την οποία βγήκε ο Κύριος.

Η Ζωοδόχος Πηγή του Μυστρά.