Παναγία η Γαλακτοτροφούσα.

Μήτηρ Θεού η Γαλακτοτροφούσα.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Ο Άγιος Φλωριανός

Ο Άγιος Φλωριανός. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.
Δεύτερη προσπάθεια.
Για περισσότερα, δες εδώ.

Ο Άγιος Φλωριανός και ο Προφήτης Ελισσαίος.

Ο άγιος Φλωριανός. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

 Μια καθυστερημένη αντίδραση στο μένος της φετινής πυρκαγιάς. 

Αυτός ο άγιος είναι παραγνωρισμένος στην Ανατολή αλλά στην Δύση τον θεωρούν προστάτη των Πυροσβεστών. (Εμείς έχουμε τους Τρεις Παίδες εν Καμίνω). Είναι δε, χαρακτηριστικό της νοοτροπίας μας. Τιμώντας τους Τρεις Παίδες, δεν θέλουμε να καούμε. Τιμώντας τον άγιο Φλωριανό, οι Δυτικοί θέλουν να σβήσουν την φωτιά. Ο άγιος ήταν πράγματι, ως Ρωμαίος στρατιώτης, υπεύθυνος τμήματος πυρόσβεσης στο Νόρικουμ. (Αυστρία) Μαρτύρησε επί Διοκλητιανού. Οι βασανιστές του ήθελαν να τον κάψουν, αλλά ο άγιος τους είπε πως, ως πυροσβέστης, δεν θα καεί, αλλά θα ανέβει στον Θεό. Οι προληπτικοί παγανιστές, τότε, τον έδεσαν σε μια μυλόπετρα (που την βλέπουμε στην εικόνα) και τον έπνιξαν στο ποτάμι. Μια που δεν υπάρχουν (όσο γνωρίζω) μεσαιωνικές Βυζαντινές απεικονίσεις του, ακολουθώ τον Δυτικό εικονογραφικό τύπο. 

Ο Προφήτης Ελισσαίος. Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Σε αυτήν την εικόνα προσπάθησα να δείξω συνοπτικά όλον τον βίο και την πολιτεία του Προφήτη. Ο Ελισσαίος ήταν μαθητής του Προφήτη Ηλία και από αυτόν παρέλαβε την “μηλωτή” (προβιά) που φοράει. (Βασ. Β. 2, 13 κ.έ.) Ο βίος του Ελισσαίου μοιάζει αρκετά με αυτόν του Ηλία, πράγμα που κατανοούμε όταν μάθουμε πως ο Ελισσαίος ζήτησε από τον Δάσκαλό του:  “γενηθήτω δὴ διπλᾶ ἐν πνεύματί σου ἐπ’ ἐμέ”. (Βασ. Β. 2, 9 κ.έ.) Γι αυτό και η Χάρις του Προφήτη Ηλία: “ἐπαναπέπαυται τὸ πνεῦμα Ηλιου ἐπὶ Ελισαιε” (Βασ. Β. 2, 15  κ.έ.) σημειώνεται με το ηλιακό σύμβολο πάνω στο κεφάλι του. 

Ο Ελισσαίος έκανε πολλά θαύματα από τα οποία συγκέντρωσα εδώ, συνοπτικά, τα εξής: 

Ο καθαρισμός των υδάτων της Ιεριχούς (Βασ. Β, 2,20 κ.έ.) που συμβολίζεται με το ποτάμι στα πόδια του.

Μια σειρά επεμβάσεις και προφητείες του Ελισσαίου σχετικά με πολιορκίες πόλεων ( π.χ., Βασ. Β, 3, 13  - 6, 15 - ) συμβολίζονται με το κάστρο.

Ο πολλαπλασιασμός του λαδιού που συμβολίζεται με το σταμνί που κρατά ο προφήτης (Βασ. Β, 4, 1, κ. έ)

Ο πολλαπλασιασμός των άρτων (Βασ. Β, 4, 42)

Η ανάσταση του παιδιού κάτω αριστερά (Βασ. Β, 4, 20

Η θεραπεία του λεπρού Νεεμάν δεξιά (Βασ. Β, 5, 1 κ. έ.)

Η ανέλκυση του πέλεκυ από τον Ιορδάνη όπου είχε χαθεί και που ο Προφήτης εδώ τον κρατάει στο χέρι (Βασ. Β,  6, 4)

Οι αρκούδες που κατασπάραξαν τα παιδιά (Βασ. Β, 2, 23) 

Η απελευθέρωση αλλόπιστων στρατιωτών αφού τους περιποιήθηκαν, με εντολή του Προφήτη, με αποτέλεσμα να μην επιτεθούν ποτέ ξανά. (Βασ. Β, 6. 21)

(Σημειώνω πως σε πολλές εκδόσεις το Βασιλειών Β καταγράφεται ως Βασιλειών Δ)

Η του Θεού Σοφία. Παραστάσεις και βιβλικά αποσπάσματα

Γιατί η Μεγάλη Εκκλησία της Ορθοδοξίας ονομάστηκε Αγία Σοφία και ήταν αφιερωμένη στην Σοφία του Θεού;

Νομίζω πως αν μελετήσουμε τα παρακάτω βιβλικά αποσπάσματα, τόσο από την Καινή όσο και από την Παλαιά Διαθήκη, καταλαβαίνουμε πως δεν υπήρχε άλλη επιλογή.

Μια έρευνα του Δημήτρη Σκουρτέλη.

Η του Θεού Σοφία
(Παροιμίαι, 9 ,1) 

Η προσωποποίηση της Σοφίας του Θεού. 

Κατά Λουκάν, 11, 49 
"διὰ τοῦτο καὶ ἡ σοφία τοῦ θεοῦ εἶπεν: ἀποστελῶ εἰς αὐτοὺς προφήτας καὶ ἀποστόλους, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενοῦσιν καὶ διώξουσιν 50 ἵνα ἐκζητηθῇ τὸ αἷμα πάντων τῶν προφητῶν τὸ ἐκκεχυμένον ἀπὸ καταβολῆς κόσμου ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης" 

Επιπλέον: Η σύνδεση της Σοφίας με οικοδόμηση ιερού οίκου, θυσιαστηρίου, και γενικά με αρχιτεκτονήματα:

Παροιμίαι, 9 ,1 

"ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον καὶ ὑπήρεισεν στύλους ἑπτά 2 ἔσφαξεν τὰ ἑαυτῆς θύματα ἐκέρασεν εἰς κρατῆρα τὸν ἑαυτῆς οἶνον καὶ ἡτοιμάσατο τὴν ἑαυτῆς τράπεζαν 3 ἀπέστειλεν τοὺς ἑαυτῆς δούλους συγκαλούσα μετὰ ὑψηλοῦ κηρύγματος ἐπὶ κρατῆρα λέγουσα 4 ὅς ἐστιν ἄφρων ἐκκλινάτω πρός με καὶ τοῖς ἐνδεέσι φρενῶν εἶπεν 5 ἔλθατε φάγετε τῶν ἐμῶν ἄρτων καὶ πίετε οἶνον ὃν ἐκέρασα ὑμῖν 6 ἀπολείπετε ἀφροσύνην καὶ ζήσεσθε καὶ ζητήσατε φρόνησιν ἵνα βιώσητε καὶ κατορθώσατε ἐν γνώσει σύνεσιν"

Η κατασκευή της Σκηνής του Μαρτυρίου και της Κιβωτού της Διαθήκης:

Έξοδος, 35, 30 
"καὶ εἶπεν Μωυσῆς τοῖς υἱοῖς Ισραηλ ἰδοὺ ἀνακέκληκεν ὁ θεὸς ἐξ ὀνόματος τὸν Βεσελεηλ τὸν τοῦ Ουριου τὸν Ωρ ἐκ φυλῆς Ιουδα 31 καὶ ἐνέπλησεν αὐτὸν πνεῦμα θεῖον σοφίας καὶ συνέσεως καὶ ἐπιστήμης πάντων 32 ἀρχιτεκτονεῖν κατὰ πάντα τὰ ἔργα τῆς ἀρχιτεκτονίας ποιεῖν τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὸν χαλκὸν 33 καὶ λιθουργῆσαι τὸν λίθον καὶ κατεργάζεσθαι τὰ ξύλα καὶ ποιεῖν ἐν παντὶ ἔργῳ σοφίας"

Η του Θεού Σοφία
ως τύπος του Κυρίου.
(διακρίνουμε τον Σταυρό στο φωτοστέφανο)
Δια χειρός Αστραπά.

Παροιμίαι 24,3 
"μετὰ σοφίας οἰκοδομεῖται οἶκος καὶ μετὰ συνέσεως ἀνορθοῦται"

Παροιμίαι, 8, 1 
"σὺ τὴν σοφίαν κηρύξεις ἵνα φρόνησίς σοι ὑπακούσῃ 2 ἐπὶ γὰρ τῶν ὑψηλῶν ἄκρων ἐστίν ἀνὰ μέσον δὲ τῶν τρίβων ἕστηκεν 3 παρὰ γὰρ πύλαις δυναστῶν παρεδρεύει ἐν δὲ εἰσόδοις ὑμνεῖται"

Σοφία Σολομώντος 14, 1 
"πλοῦν τις πάλιν στελλόμενος καὶ ἄγρια μέλλων διοδεύειν κύματα τοῦ φέροντος αὐτὸν πλοίου σαθρότερον ξύλον ἐπιβοᾶται 2 ἐκεῖνο μὲν γὰρ ὄρεξις πορισμῶν ἐπενόησεν τεχνῖτις δὲ σοφία κατεσκεύασεν"

Παροιμίαι 8, 12 

"ἐγὼ ἡ σοφία κατεσκήνωσα βουλήν καὶ γνῶσιν καὶ ἔννοιαν ἐγὼ ἐπεκαλεσάμην"

Σοφία Σολομώντος 9,  8 

"εἶπας οἰκοδομῆσαι ναὸν ἐν ὄρει ἁγίῳ σου καὶ ἐν πόλει κατασκηνώσεώς σου θυσιαστήριον μίμημα σκηνῆς ἁγίας ἣν προητοίμασας ἀρχῆς 9 καὶ μετὰ σοῦ ἡ σοφία ἡ εἰδυῖα τὰ ἔργα σου καὶ παροῦσα ὅτε ἐποίεις τὸν κόσμον καὶ ἐπισταμένη τί ἀρεστὸν ἐν ὀφθαλμοῖς σου καὶ τί εὐθὲς ἐν ἐντολαῖς σου"

Προς Εφεσίους, 3, 9 
"καὶ φωτίσαι [πάντας] τίς ἡ οἰκονομία τοῦ μυστηρίου τοῦ ἀποκεκρυμμένου ἀπὸ τῶν αἰώνων ἐν τῷ θεῷ τῷ τὰ πάντα κτίσαντι, 10 ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἐξουσίαις ἐν τοῖς ἐπουρανίοις διὰ τῆς ἐκκλησίας ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ θεοῦ, 11 κατὰ πρόθεσιν τῶν αἰώνων ἣν ἐποίησεν ἐν τῷ Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ κυρίῳ ἡμῶν"

Πρώτη προς Κορινθίους, 3, 10 
"Κατὰ τὴν χάριν τοῦ θεοῦ τὴν δοθεῖσάν μοι ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θεμέλιον ἔθηκα, ἄλλος δὲ ἐποικοδομεῖ. ἕκαστος δὲ βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ: 11 θεμέλιον γὰρ ἄλλον οὐδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός."

Σοφία Σειράχ, 24, 1 

"ἡ σοφία αἰνέσει ψυχὴν αὐτῆς καὶ ἐν μέσῳ λαοῦ αὐτῆς καυχήσεται 2 ἐν ἐκκλησίᾳ ὑψίστου στόμα αὐτῆς ἀνοίξει καὶ ἔναντι δυνάμεως αὐτοῦ καυχήσεται"

-------------------
Όποιος θέλει να διαβάσει τα παραπάνω εδάφια στα Νέα Ελληνικά, θα βρει εδώ
Καινή Διαθήκη
και εδώ
Παλαιά Διαθήκη.

Μορφές αγίων στον Ι. Ν. της Παναγίας των Βλαχερνών στο Μαρούσι, από τον Δημήτριο Σκουρτέλη

Ό άγιος Σεραφείμ ο εν Δομβώ.

Η αγία Ματρώνα εκ Ρωσίας.

Ο άγιος Διονύσιος Ζακύνθου.

Ο άγιος Πατάπιος

Σύνολα οροφής

Σύνολα οροφής

Σύνολα οροφής

Ο άγιος Αριστείδης ο Φιλόσοφος

Η αγία Σοφία εν Κλεισούρα

Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ

Ιησούς Χριστός
ο Μέγας βασιλεύς

Μήτηρ Θεού η Δέσποινα του Κόσμου
και Ιησούς Χριστός ο Μέγας Βασιλεύς

Μήτηρ Θεού η Δέσποινα του Κόσμου

Ο άγιος Γαβριήλ Ιβήρων με την εικόνα της Πορταΐτυσσας

Ο άγιος Δημήτριος Τριπόλεως

Ο άγιος Λογγίνος ο εκατόνταρχος

Η αγία Μαρκέλλα.

Οι τρεις νεοφανείς άγιοι:
Πορφύριος, Παΐσιος και Ιάκωβος Τσαλίκης

Διακοσμητικά

Μήτηρ Θεού η Καμαριανή

Χερουβείμ της εισόδου

Χερουβείμ της εισόδου

Χερουβείμ της εισόδου

Χερουβείμ της εισόδου

Μήτηρ Θεού η Μυρτιδιώτισσα

Μήτηρ Θεού η Γιάτρισσα

Η αγία Ελένη η Ισαπόστολος

Η αγία Ευλαμπία

Τα μαρτύρια των αγίων Ευγενίου Ροντιόνωφ και Φιλουμένου
και η εύρεσις της εικόνος της Παναγίας της Πορταΐτισσας

Μήτηρ Θεού η Μολυβδοσκέπαστη

Οι Γέροντες Θεόφιλος Ζερβάκος και Αθανάσιος Χαμακιώτης
με τη Μονή Λογγοβάρδας και την εκκλησία της Νερατζιώτισσας

Περισσότερα για την αγιογράφηση αυτού του Ιερού Ναού, μπορείτε να δείτε εδώ:
"Οι τοιχογραφίες του Κωνσταντίνου Γεωργακόπουλου και των μαθητών του Γιώργου Κάμπρα κ Δημήτρη Σκουρτέλη στην Παναγία των Βλαχερνών στο Μαρούσι."
Και εδώ:
"Συνθέσεις του Δημητρίου Σκουρτέλη στον Ι. Ν. Παναγίας Βλαχερνών"
Και εδώ:
"Μαρτύρια νεοφανών αγίων. Από τον Δημήτρη Σκουρτέλη."

Συνθέσεις του Δημητρίου Σκουρτέλη στον Ι. Ν. Παναγίας Βλαχερνών

Ο Ιερός Ναός την Παναγίας των Βλαχερνών.
Μαρούσι

Το μεγαλύτερο τμήμα της αγιογραφήσεως του ιερού ναού της Παναγίας των Βλαχερνών στο Μαρούσι,  έγινε από τον Κωνσταντίνο Γεωργακόπουλο και τους μαθητές του Γιώργο Κάμπρα και Δημήτρη Σκουρτέλη, ξεκινώντας ήδη από την δεκαετία του 1980.
Σημειώνουμε πως οι τοιχογραφίες στο Ιερό του Ναού, μόνο, μαύρισαν πολύ και ανεπανόρθωτα από μια πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει, αλλά κατά τα άλλα, καμία φθορά δεν έχει σημειωθεί.

Εδώ, ο τρούλος, δια χειρός Κωνσταντίνου Γεωργακοπούλου
και του μαθητή του Δημητρίου Σκουρτέλη

Η Γέννησις και η Ανάστασις δια χειρός Κωνσταντίνου Γεωργακοπούλου
και των  μαθητών του Δημητρίου Σκουρτέλη και Γεωργίου Κάμπρα

Μετά την ανάπαυση του Δασκάλου, η αγιογράφησις συνεχίστηκε από τον Γεώργιο Κάμπρα 

Η Παναγία των Βλαχερνών
Έργο τουΓεωργίου Κάμπρα
στον Ι.Ν. Παναγίας των Βλαχερνών

Το 2017 ο Γ. Κάμπρας αποφάσισε να σταματήσει, και τις τελευταίες τοιχογραφίες ιστόρησε ο άλλος μαθητής του Κ. Γεωργακόπουλου, ο Δημήτριος Σκουρτέλης. Απέμενε πλήθος μεμονωμένων αγίων, αλλά και συνθέσεις τις οποίες ο Δημήτριος Σκουρτέλης ιστόρησε, κλείνοντας επιτέλους μετά από πολλές δεκαετίες τον αγιογραφικό κύκλο του ναού.
Ιδιαίτερο κύκλο συνθέσεων αποτέλεσαν τα 8 μαρτύρια νεοφανών Αγίων, τα οποία παρουσιάζονται σε ξεχωριστή ενότητα, εδώ. 

 Επίσης περισσότερα δείγματα του έργου που έγινε πριν το 2017, μπορείτε να δείτε εδώ:  "Οι τοιχογραφίες του Κωνσταντίνου Γεωργακόπουλου και των μαθητών του Γιώργου Κάμπρα κ Δημήτρη Σκουρτέλη στην Παναγία των Βλαχερνών στο Μαρούσι." 

Τώρα παρουσιάζουμε τις άλλες δυο συνθέσεις που ιστόρησε ο Δημήτρης Σκουρτέλης, με τις οποίες συμπληρώθηκε η αγιογράφηση, την "επώνυμη" σύνθεση του Ιερού Ναού, που απεικονίζει την:

 "Κατάθεσιν της Ιεράς Εσθήτος της Θεοτόκου εν Βλαχέρναις" (*)
   Καθώς και την "Ετοιμασία του Θρόνου" 
(της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου)

Η κατάθεσις της εσθήτος της Θεοτόκου εν Βλαχέρναις.
Η μία πλευρά. Οι Βασιλείς και οι άρχοντες.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η κατάθεσις της εσθήτος της Θεοτόκου εν Βλαχέρναις.
Η δεύτερη πλευρά. Οι Ιεράρχες.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η κατάθεσις της εσθήτος της Θεοτόκου εν Βλαχέρναις.
Το προσχέδιο.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η κατάθεσις της εσθήτος της Θεοτόκου εν Βλαχέρναις.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ετοιμασία του Θρόνου.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ετοιμασία του Θρόνου.
Ο ένας άγγελος
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ετοιμασία του Θρόνου.
Ο δεύτερος άγγελος
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ετοιμασία του Θρόνου.
Ο Θρόνος
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ετοιμασία του Θρόνου.
Η τοποθέτηση του έργου.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

Η Ετοιμασία του Θρόνου.
Το προσχέδιο.
Έργο Δημητρίου Σκουρτέλη.

(*) Η ιστορία της ιεράς Εσθήτος της Θεοτόκου:

Πατρίκιοι δύο, Γάλβιος και Κάνδιδος οι αυτάδελφοι, εν Ιεροσολύμοις απερχόμενοι προσκυνήσωντες, κατέλαβον την Παλαιστίνην. Κατά δε τους Γαλιλαίους τόπους γενόμενοι και την τιμίαν εσθήτά της Θεοτόκου παρά τινί γυναικί Εβραία ευρόντες τιμωμένην, σπουδήν έθεντο ταύτην αφελέσθαι. Και δη, τοις Ιεροσολύμοις επιδημήσαντες και πάντα άγιον τόπον κατασπασάμενοι και σορόν ομοίαν, τη εν ή η τιμία εσθής της θεομήτορος εναπέκειτο, κατασκευάσαντες, εν τω επανιέναι, ταύτην μεν κενήν εν τω τόπω εκείνης έθεντο’ εκείνην δε μετά του ιερού και θείου ενδύματος ανελόμενοι, της οδού είχοντο. Και καταλαβόντες την Κωνσταντινούπολιν, επέθεντο εν ιδίω προαστείω, Βλαχέρναις επονομαζομένω, κρϋψαι τον θησαυρόν πειρώμενοι. Επεί δε ουκ ηδύναντο, τω βασιλεί καταμηνύουσιν’ ης την εισκομιδήν ακούσας, αφάτου μεν χαράς πληρούται εν τω κατασπάζεσθαι αυτήν, ναόν δε οικοδομήσας εν αυτώ τω προαστείω, την τιμίαν σορόν κατέθετο. Ένθα και νυν αυτή η τιμία σορός κατακειμένη, μέχρι και νυν φυλακτήριον υπάρχει τη πόλει, και νόσων και πολεμίων ελατήριον.